پوریا آقاجانی | وکیل
محفلی برای تبادل و ارائه مطالب کاربردی حقوقی
خیانت در امانت: پاشنه آشیل اعتماد اجتماعی
اعتماد، بنیان روابط انسانی و چرخ دنده نظام اقتصادی است. وقتی کسی شیء یا سرمایه ای را به امانت می سپارد، در حقیقت تکه ای از اعتماد خود را به ودیعه گذاشته است. قانونگذار ایرانی در ماده 674 قانون مجازات اسلامی، خیانت در امانت را چنین تعریف کرده است: "هرگاه اموال منقول یا غیرمنقول یا نوشته هایی از قبیل سند و قبض و نظایر آن به عنوان اجاره یا امانت یا رهن یا برای وکالت یا هر کار با اجرت یا بی اجرت به کسی داده شده و بنابراین بوده است که اشیاء مذکور مسترد شود یا به مصرف معینی برسد و شخصی که آن اشیاء نزد او بوده آنها را به ضرر مالکین یا متصرفین آنها استعمال یا تصاحب یا تلف یا مفقود نماید..."
چرا افراد مرتکب این جرم می شوند؟
1. وسوسه دسترسی آسان:گاهی صرف دسترسی به مال دیگری و احساس مالکیت موقت، فرد را وسوسه می کند.
2. توجیه اخلاقی:مرتکب با گفتن "این را بیشتر از من نیاز دارد" یا "حسابش را می رسد" عمل خود را توجیه می کند.
3. ضعف نظارت:در بسیاری موارد، فقدان سیستم نظارتی دقیق، انگیزه سوءاستفاده را افزایش می دهد.
تاثیر موجی جرم:
یک مورد خیانت در امانت می تواند زنجیره ای از بی اعتمادی ایجاد کند. وقتی کسی در امانتداری خیانت می کند، نه تنها به یک فرد، بلکه به کل شبکه اجتماعی آسیب می زند. کسب و کارهای کوچک اغلب قربانی این پدیده اند؛ بسیاری از شراکت ها به همین دلیل از هم می پاشد.
راهکارهای پیشگیرانه:
- سند، سند، سند:حتی در روابط دوستانه و خانوادگی، دریافت رسید را عادی سازی کنیم.
- محرمانه نگه داشتن اطلاعات:جزئیات دارایی های خود را بی مورد در اختیار دیگران نگذاریم.
- سیستم های نظارتی دوطرفه:در قراردادها مکانیزم های شفاف کنترل متقابل پیش بینی شود.
نکته پایانی:
قانون می تواند مجازات تعیین کند، اما نمی تواند اعتماد از دست رفته را بازگرداند. در دنیای کسب و کار امروز، یک پرونده خیانت در امانت می تواند پایانی بر اعتبار حرفه ای یک فرد باشد. شاید به همین دلیل است که در بسیاری از فرهنگ های تجاری پیشرفته، "اعتبار" ارزشمندتر از "سرمایه" تلقی می شود.
نگارنده: پوریا آقاجانی : وکیل : کارشناس ارشد حقوق جزا و جرم شناسی
